"Beweging zorgt ervoor dat deze kinderen zich beter kunnen concentreren."
Het is donderdagochtend, 9.30 uur en het ontspanmomentje van de leerlingen van Schats School Zuid, een groep kinderen met een onderwijsniveau van groep 6/7, is zojuist begonnen. Twaalf leerlingen krioelen door elkaar heen. Er is wat onrust voelbaar; één van de leerlingen heeft net een time-in gehad en is samen met meester Jorn, de assistent van juf Altina, het lokaal uitgelopen voor een gesprek over haar gedrag. Ook mogen de leerlingen zelf invulling geven aan het ontspanmomentje en die combinatie zorgt ervoor dat er in iedere hoek van de klas wel iets gebeurt, dat de aandacht van Altina vraagt. Maar ze heeft het onder controle. Dat ‘aan’ staan is ze inmiddels gewend. ‘Ik sta hier al tien jaar voor de klas’, zegt Altina glimlachend.
Dan gaat de timer - het signaal dat de volgende les begint. ‘Iedereen mag in stilte opruimen’, zegt Altina op een beheerste toon. Dat blijkt een uitdaging voor de leerlingen. ‘Ik geef extra punten aan de kinderen die na het opruimen op hun plek gaan zitten.’ Ter motivatie klikt Altina op het smartboard per kind een plusje aan voor het extra punt. Mét effect.
Op alle tafels legt Altina vervolgens wisbordjes en stiften neer. Bedoeld voor de taalles die zojuist van start is gegaan. In plaats van stil te luisteren op hun vaste plek en te werken in hun werkboek, lopen de leerlingen van groep zes en zeven door de klas, van tafel naar tafel. Ze schrijven hun antwoorden op de wisbordjes. Weer krioelen de kinderen door de klas, maar nu duidelijk met een opdracht voor ogen. De leerlingen weten precies wat er van hen verwacht wordt én worden blij van het bewegen.
Juf Altina introduceert dynamische schooldag
Altina is al tien jaar groepsleerkracht op Schats School Zuid. Drieënhalf jaar geleden introduceerde Altina samen met collega Ellen van Soest de dynamische schooldag; een manier van lesgeven waarbij kinderen niet meer de hele dag stilzitten, maar meer bewegen. Zo kan er staand gewerkt worden en zijn er beweegmomenten tijdens de les.
Beter concentreren door beweging
Altina werd geïnspireerd nadat ze met Ellen een congres bijwoonde waar neuropsycholoog Eric Scherder over het belang van bewegen vertelde. In de hersenen worden meer cellen actief als er bewogen wordt, zo begreep Altina van Scherder.
Nadat ze het hele verhaal had gehoord, kwam ze tot de conclusie dat ‘haar kinderen’ in het plaatje pasten en dat bewegen voor hen een positief effect op het welzijn en de prestaties zou hebben. Als voorbeeld neemt ze kinderen met ADHD. ‘Deze kinderen hebben een kwetsbare schors en het filter doet het minder goed. Beweging zorgt ervoor dat deze kinderen zich beter kunnen concentreren.’
Springen en boksen
Altina probeert bij de reken-, taal- en spellingslessen altijd een dynamisch onderdeel toe te voegen. Maximaal tien minuten. Dat is voldoende voor de leerlingen. ‘Je hebt een batterijtje dat op een gegeven moment leeg gaat. Door even te bewegen kun je die weer opladen.’
De leerlingen van groep zeven mogen vooraan in de klas komen staan. ‘Spring op het meewerkend voorwerp’, staat er op het bord. Altina geeft een korte uitleg en een paar voorbeelden. Daarna gaan ze van start. ‘Peter brengt hun limonade en koekjes’, leest Altina voor. Fanatiek springen de leerlingen bij ‘hun’ omhoog. ‘Ik zie het meteen als iemand iets niet snapt, want dan wordt er verkeerd gesprongen’, vertelt Altina later. ‘Mijn lessen zijn er veel beter door geworden.’
Hetzelfde geldt voor het boksen bij de spellingles. De kinderen maken boksbewegingen bij de lange klank die ze horen, zoals in het woord jager, en bij woorden met een korte klank, zoals bakker. Terwijl een leerling vlak voor de dynamische les nog even in de gang op een echte boksbal zijn onrust afreageert, doet hij daarna geconcentreerd mee met het luchtboksen in de klas.
‘Ik merk dat met de dynamische lessen frustraties worden weggehaald. Een voorbeeld: een jongen uit deze klas kreeg het in zijn schrift niet voor elkaar om opdrachten te maken. Met de wisbordjes maakte hij in één keer tien sommen.
Voorbeeld voor andere scholen
Op dit moment loopt er in Nederland een groot onderzoek naar de resultaten van de dynamische schooldag. Altina merkt wel degelijk effect. ‘Er zijn minder vechtpartijen in de klas, er is minder onrust. En, de kinderen pikken de lesstof veel makkelijker op.’
Altina is lyrisch over het bewegen in de klas. Zelf kost het haar nauwelijks energie; niet elke oefening hoeft ze mee te doen. De effecten geven haar juist energie. Samen met Ellen hoopt ze dat Schats School Zuid als voorbeeld kan dienen voor andere scholen. ‘We willen de dynamische schooldag verbinden aan het EDI-model (Expliciete Directe Instructie) en traumasensitief onderwijs. Het doel is om ervoor te zorgen dat het eerst op onze school stevig staat om het daarna naar andere scholen te brengen. Wij gunnen dit alle andere kinderen van clusterscholen ook.’
